احتمال دفن منابع طبیعی و میراث فرهنگی با آبگیری سد گتوند علیا

فرهاد رهبری، دبیر انجمن دوستداران میراث فرهنگی بوم و آفتاب در خوزستان در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به آبگیری سد گتوند در نیمه دوم سال 89 به بررسی پیامدهای ساخت سد گتوند علیا پرداخت و گفت: با ساختن این سد منابع و منافع طبیعی و ملی در برداشت شن و ماسه و ریگ از بستر رودخانه در معرض خطر قرار می گیرد. همچنین برداشت خاک از لایه بالایی زمین به ژرفای حداقل پنج متر و به وسعت چندین هکتار باعث وارد شدن آسیب جدی به بستر رودخانه و محیط زیست دشت عقیلی و گتوند می شود.

به گفته وی، به زیر آب رفتن و غرق شدن بخشی از سرزمینهای کوه دشتی استان خوزستان به همراه شمار بیشماری از درختان (کنارستان) و گونه های گیاهی و جانوری، همچنین کشتزارهای دیم مورد استفاده، چراگاهها و... از مشکلاتی است که با ساختن سد گتوند علیا پدیدار می شود.

رهبری به کوچ اجباری مردم منطقه به رغم بی رغبتی بسیاری از اهالی اشاره کرد و گفت: به زیر آب رفتن خانه و کاشانه، زمینهای کشاورزی، چراگاهها و گورستانهای خانوادگی و توجه نداشتن به پیوستگی و جایگاه ویژه محل دفن و آرامگاه در گذشتگان برای مردم از سوی مسئولان باعث نارضایتی مردم شده است.

به گفته این باستان شناس قیمتگذاری ناچیز برای خانه های روستاییان و زمینهای کشاورزی بدون در نظر گرفتن درختان، چراگاهها و داشته ها در منطقه پیرامون سکونت گاهها از تبعات ساختن سد گتوند علیا به شمار می آید چرا که با این مبالغ ناچیز توان رهن کردن یک خانه در حاشیه شهر هم برای همسایه های این سد میسر نمی شود.

رهبری با بیان اینکه محل استقرار خانوارها پس از آبگیری سد شفاف نیست تصریح کرد: اگر محلی برای چرای دامها و امکاناتی برای کشاورزی در اختیار این خانوارها قرار نگیرد باعث گسترش فقر، بیکاری و حاشیه نشینی پیرامون شهرها و بروز مشکلات و معضلات حاشیه نشینی می شود همچنان که با ساخت سد کارون سه و چهار نیز این اتفاق افتاد.

وی یادآور شد: شاید سرنوشت مردم این مناطق که سرزمینشان با ساخت سدها به زیر آب می رود این است که آنها شهرک نشین شده یا به حاشیه شهرها رانده شوند و در صورت عدم ایجاد اشتغال و کار، خانه نشینی را اختیار کنند.

رهبری در ادامه افزود: سالهاست مسئولان و تصمیمگیران کمر به همت ساخت سدها بر روی رودخانه ها بسته اند و نیرو و آب مورد نیاز مصرفی کشور را از راه سد سازی تامین می کنند.

وی با طرح این سوال که آیا با استفاده از ظرفیتهای خدادادی و بی شمار موجود در کشور و با برنامه ریزی درست و اصولی راهی به جز ساخت سدهای بی شمار در کشور وجود ندارد بیان کرد: آیا با تنظیم، مدیریت و بهینه سازی مصرف انرژی و آب در کشور نمی توان از روند رو به رشد سد سازیها پیشگیری کرد تا رودهای جاری در ایران به دریاچه های راکد تبدیل نشود؟

رهبری بیان کرد: نگه داشتن حجم عظیم آب در پشت سدها پیامدها و خطرات خاص خود را دارد. گذشته از این شیره جان رودخانه ها را گرفته و باعث تبعات جبران ناپذیری می شود. همچنین اکوسیستم طبیعی موجود در بسیاری از مناطق که در گذر سالیان زیاد شکل گرفته نیز به خطر می افتد.

رهبری با بیان اینکه بیشترین سدها بر روی روخانه هایی مانند کارون، کرخه و دز که به دشت خوزستان می ریزد ساخته می شود تصریح کرد: شاید دیدگاه و دلیل مسئولان و دست اندرکاران برای سدسازیها این باشد که آب رودی مانند کارون به دریا می ریزد و هدر می رود در حالی که تنها رودهای پرآبی که به دریای پارس می ریزند رودخانه هایی هستند که از شمال خلیج فارس یعنی از مرزهای آبی استان خوزستان به خلیج فارس سرازیر است و باعث شیرینتر شدن آب دریای پارس و کاستن از شوری آب این دریا می شود.

دبیر انجمن دوستداران میراث فرهنگی بوم و آفتاب ادامه داد: بارانهای فصلی تنها سهم اندکی در کاستن از شوری آب خلیج فارس دارند که با پیشگیری از ورودی آب رودها به خلیج فارس به طور حتم مشکلات و پیامدهای زیست محیطی جبران ناپذیری برای آبزیان و دیگر موجودات زنده گریبانگیر این دریا می شود.